در این نوشته قصد داریم همه ی آن چیزی را که برای نوشتن یک طرح کسب و کار یا بیزینس پلن (Business Plan) لازم است بدانید را به شما ارائه کنیم. این مطالب برای افرادی که می خواهند کسب و کار کوچکی راه اندازی کنند یا به فکر کارآفرینی هستند بسیار سودمند می باشد. احتمالا تا به حال چیزهایی راجع به بیزینس پلن شنیده‌اید اما خوب است یک بار برای همیشه این موضوع را به طور کامل بررسی کنیم و ببینیم واقعا طرح کسب و کار یا بیزینس پلن چیست و یادگیری آن برای ما چه ضرورتی دارد. با ما همراه باشید.
ما می خواهیم در این مقاله به سوالات زیر پاسخ دهیم:
هدف از یک بیزینس پلن چیست؟ چه لزومی دارد که آن را برای کسب و کار کوچک خود داشته باشید؟ و چطور می‌توان یک طرح کسب و کار مختصر ولی مفید ایجاد نمود؟
طرح کسب و کار چیست؟
به بیان ساده، یک بیزینس پلن یا طرح کسب و کار سندی است که مبانی کسب و کارتان، محصولاتی که می خواهید عرضه کنید و یا خدماتی که ارائه خواهید داد را مشخص می‌کند. همچنین موارد دیگری همچون بازاری به عنوان بازار هدف در نظر گرفته اید، اهدافی که برای آینده ایده ی خود متصور هستید و چگونگی راهکارهای تحقق این اهداف را نیز بیان می‌کند.
یکی از مهم‌ترین گام هایی که باید هنگام شروع یک کسب و کار جدید بردارید، ایجاد همین بیزینس پلن است. پس به آن به عنوان یک نقشه یا برگ سبزی نگاه کنید که کسب و کار شما را از فاز استارت آپ از طریق استقرار و درنهایت رشد کسب و کار هدایت می‌کند.
چرا نیاز داریم یک بیزینس پلن داشته باشیم؟
چندین دلیل برای آن وجود دارد. البته که این دلایل با توجه به نوع کسب و کار و چگونگی استفاده شما از این طرح کسب و کار، متفاوت است ولی به هر حال موضوع مشترک برای همه کسب و کارها این است که باید یک طرح کسب و کار داشته باشند. باید در نظر داشته باشید که نمیتوان بدون هیچ طرحی که به شما کمک کند، کسب و کار خود را راه‌اندازی و ارتقا دهید؟ در اینجا می خواهیم به چند دلیل مهم اشاره کنیم که با توجه با آنها باید به ایجاد طرح کسب و کار اقدام نمایید:
مهم ترین دلایل برای ایجاد یک بیزینس پلن
- اگر قصد دارید درخواست وام بانکی بدهید، کسب و کار خود را به سرمایه‌گذاری تغییر دهید و یا یک شریک به کار خود اضافه کنید، باید طرح کسب و کار داشته باشید.
- بدون شناسایی بازار هدف برای محصول یا خدمات خود قادر نخواهید بود ایده تجاریتان را به‌درستی ایجاد کنید. لازم است راجع به رقیب هایتان در آن حوزه ای که فعالیت می کنید تحقیق به عمل آورید و از همه ی ابعاد، طرح کسب و کار خود را تحلیل و بررسی نمایید.
- یک بیزینس پلن کاملا می تواند معین نماید که حالا در چه نقطه ای هستید و قصد دارید دقیقا به کجا برسید. به علاوه کمکتان می‌کند تا گام های لازم برای دستیابی به نقطه مورد نظرتان را راحت تر شناسایی کنید.
- یک بیزینس پلن خوب، دانش مقدماتی ضروری و رویکرد و استراتژی استخدام مدیران و کارمندان به نحوی که باعث بیشترین رشد ممکن در کسب و کارتان شود را برای شما فراهم می کند.
- قسمت های مربوط به مسائل مالی، در طرح کسب و کار شما می‌تواند بر اساس بودجه ای که موجود دارید باشد شما را برای مدیریت جریان نقدی به‌صورت ماهانه یاری نماید.
پس تا اینجای بحث متوجه شدید که این طرح کسب و کار امری ضروری است. حال مسئله این است که کدام برای کسب و کار کوچک شما چه نوع طرحی مناسب است.
ساختار طرح کسب و کار سنتی
طرح‌های تجاری انواع مختلفی دارد که شامل طرح‌های استارت آپ، اسناد طرح و برنامه داخلی، طرح‌های استراتژیک، طرح‌های عملیاتی، طرح‌های تجاری ایجادشده برای تمرکز روی رشد و ... می باشد. هر کدام از این آن ها هم اهداف متفاوتی دارند، ولی به‌طورکلی همه این نسخه‌ها به یکی از دو شکل و ساختار اولیه تبدیل می‌شوند- یک طرح کسب و کار سنتی ( که رسمی یا ساختاریافته نیز نامیده می‌شود) یا یک بیزینس پلن ساده (که عموما بیزینس پلن کم یا یک‌صفحه‌ای می باشد).
معمولا وقتی کلمه طرح کسب و کار به گوش صاحبان کسب و کار های کوچک می خورد، اولین چیزی که در ذهنشان تداعی می شود همین بیزینس پلن های سنتی است. همین موضوع باعث می شود که این کار برایشان کمی ترسناک به نظر برسد. این طرح سنتی عموما یک سند خیلی رسمی و طولانی است که حاوی حجم زیادی از اطلاعات می باشد و برای بسیاری از صاحبان کسب‌وکارهای جدید دلپذیر است.
یک بیزینس پلن سنتی معمولا شامل قسمت های زیر می شود:
۱- خلاصه اجرا: در این بخش برجسته‌ترین اطلاعات مهم در سند شما درج می شود
۲- خدمات و محصولات قابل ارائه: هر آن چیز با ارزشی که تولید می کنید و می خواهید به مشتریان خود عرضه نمایید.
۳- بررسی دقیق بازار: تحلیل دقیق از بازار هدف و میزان رقابت در آن. اطلاعات کامل از صنعتی که می خواهید خدمات یا محصولات خود را بفروشید.
۴- رویکرد بازاریابی: یک طرح کلی از محلی که کسب و کار وارد بازار می شود و روش قیمت‌گذاری روی محصولات، تبلیغات و در نهایت فروش خدمت یا محصول.
۵- چکیده مدیریت: ساختار دقیق کسب و کار شما، افرادی که درگیر آن هستند و نحوه مدیریت کسب و کار.
۶- بررسی مسائل مالی: شرایط مالی در شرایط حاضر، تعیین آنچه که برای رشد کسب و کار در آینده مورد نیاز است و همچنین برآورد هزینه‌های عملیاتی فعلی شما.
تهیه طرح کسب و کار سنتی زمان زیادی لازم دارد و همچنین تحقیقات مفصلی را نیز می طلبد. اما نکته اینجاست که هر کسب‌وکاری لزوما نباید یک طرح سنتی داشته باشد. گاهی فرمت دوم بیزینس پلن یعنی طرح کسب و کار ساده یا یک‌صفحه‌ای کفایت می کند.
ساختار بیزینس پلن یا طرح کسب و کار تک صفحه ای
یک بیزینس پلن ساده یا یک‌صفحه‌ای در واقع طرحیست خلاصه و ساده که می‌تواند به عنوان یک نقطه شروع طرح سنتی بیزینس پلن مورد استفاده قرار گیرد. گویی ساختار آن یک نسخه خلاصه از بیزینس پلن سنتی شماست. برای ایجاد این طرح هم شما باید اطلاعاتی را جمع آوری کنید تا یک خروجی مفید داشته باشید.
برای ایجاد یک طرح کسب و کار ساده بایستی به چه سوالاتی جواب دهید
۱- در نهایت می خواهید چه چیزی تولید و عرضه کنید؟ کسب و کارتان تا 5 سال آینده به کجا خواهد رسید؟
2- دقیقا چه ماموریتی را در این کسب و کار برای خود در نظر گرفته اید؟
3- اساسا هدف شما برای ایجاد این کسب و کار چیست؟و آیا این اهداف هوشمندانه در نظر گرفته شده اند؟
4- مزیت شما نسبت به رقبای تان چیست؟ چه محصول منحصر به فردی تولید می کنید؟
5- به طور کلی چه میزان سرمایه نیاز دارید تا کارتان را راه اندازی کنید؟
6- پس از اینکه کار خود را راه اندازی نمودید، به صورت ماهانه چقدر خروجی یا هزینه باید داشته باشید.
7- پس از راه‌اندازی کسب و کار، چه درآمدی برای خود پیشبینی می کنید؟ این درآمد پس از 6 ماه یا 1 سال چقدر خواهد بود؟
8- آینده را چطور می بینید و چه برنامه هایی دارید تا اهدافتان در آینده محقق گردند؟
پاسخ به همین سوالات کافیست تا یک طرح ساده و خوب داشته باشید.
در نهایت به یاد داشته باشید که بیزینس پلن‌ها در کسب و کارهای کوچک باید به گونه ای باشند که از آنها به‌عنوان یک سند زنده و کارا در کسب و کار استفاده شود و بتواند در تصمیم‌گیری به شما یاری برساند. این امر سبب می شود تا همواره سیر صعودی خود را حفظ نمایید.